Demir Eksikliği
Demir eksikliği, dünya genelinde en çok karşımıza çıkan kansızlık hastalığıdır. Halk arasında anemi olarak isimlendirilmektedir. En çok az gelişmiş ve aynı zamanda gelişime yeni başlamış olan ülkelerde görülmektedir. Eğer vücutta demir eksikliği gibi olumsuz bir etken söz konusu ise, bu gibi durumlarda anemi oluşur. İstatistiklere göre dünya genelinde ki kadınların %35’inde, erkeklerin ise %20’sinde demir eksikliği görülmektedir. Aynı zamanda hamile kadınların %50’sinde de bu rahatsızlıkların görüldüğü bilinmektedir.
Demir Eksikliği Ne Anlama Gelir?
Toplumumuz genelinde kansızlık (anemi) olarak bilinen demir eksikliği, kanda ki kırmızı kan hücrelerinin yapısında ki oksijeni taşıması ve bu hücrelerin kırmızı renge bürünmesine olanak tanıyan hemoglobin miktarının azalması ile ortaya çıkar. Öncelikle mide ve bağırsak kanseri olmak üzere diğer pek çok hastalık için öne çıkmaktadır.
Demir Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir ?
Demir eksikliği belirtileri ülkemiz genelinde araştırılan bir diğer önemli husustur. Çok yoğun bir şekilde gözlemlenen rahatsızlık olmasından dolayı her geçen gün kişiler tarafından araştırılmaktadır. İlk aşamada kendini ‘kansızlık’ olarak ortaya çıkartmamaktadır. Yapılan tahlil itibariyle kesin tanı konulabilir. Demir eksikliği belirtileri arasında;
- Baş ağrıları
- El ve ayak bölgesinde uyuşmalar
- Cilt renginde solgunluk
- Vücutta güçsüzlük ve yorgunluk hali
- Sinirlilik durumları
- Kulakların uğuldaması
- Dudakta oluşan çatlak
- Tırnakların çabuk kırılması
- Saç dökülmesi
- Konsantrasyon bozukluğu
Gibi olumsuz etkenler ile kendisini öne çıkartmaktadır. Eğer siz de demir eksikliği belirtileri kapsamında yukarıda sıralanmış bir veya birden fazla yan etki ile karşılaşıyorsanız en yakın sağlık kuruluşuna başvurabilirsiniz. Ayrıca ileri derece belirtiler arasında;
- Çarpıntı hissi
- Toprak veya buz yeme
- Tiroit fonksiyonlarında yavaşlamalar
- Huzursuz bacak sendromları
- Yürüme, oturma, konuşma veya öğrenmede güçlük (çocuklarda görülür.)
Demir Eksikliği Neden Olur ?
Demir eksikliği, ülke genelinde sıklık ile karşılaşılan sorunlardan biridir. Bunun birçok sebebi mevcuttur. Demir, kansızlık, folik asit ve B12 vitaminine bağlı olarak eksiklerden sebep kendisini ortaya çıkartmaktadır. Aynı zamanda yanlış ve düzensiz demir alımı ile alakalı olarak da vücut fonksiyonlarında bozulmalar meydana gelmektedir. Gebelik sürecinde olan kadınlarda daha sık görülen bir durumdur. Emzirme, büyüme çağında ki çocuklar, erken doğan bebeklerde demire olan ihtiyaç daha yoğundur. Anne sütü yerine demir desteği olmayan mamalar ile beslenmesi durumunda gerçek bir ana kaynak elde edemeyeceklerinden dolayı, mamalardan demir takviyesi beklemek yanlıştır. Ayrıca bebeklerin 1 yaşından önce inek sütü ile beslenmesi gibi durumlarda da demir eksikliği ortaya çıkabilmektedir.
Yetişkinlerde demir eksikliğinin en temel sebepleri kafein miktarı yüksek olan gıdalar tüketilmesi, etin kavrularak veya fırında fazla pişmesi ile tüketilmesi, sosis ve salam gibi işlenmiş besinlerin sürekli olarak tüketilmesi ile ortaya çıkmaktadır. Bazı kişilerde bağırsak fonksiyonları istenen seviyede çalışmamaktadır. Bu da demir eksikliğine neden olan durumlar arasında yer almaktadır. Kadınlarda en sık aşırı adet kanaması, sık sayıda doğum, kürtaj veya düşük durumları, mide bağırsak sisteminde yer alan tümör gibi durumlar, doktor denetimi olmadan kullanılan ağrı kesici ilaçların sürekli şekilde kullanılması ile ortaya çıkan hafif mide kanamaları demir eksikliğinin başlıca sebepleri arasında yer alıyor.
Demir Eksikliği Tedavisi
Demir eksikliği tedavisi yapılmadan önce doğru bir hekim tarafından muayene edilmek çok önemlidir. Doğru tanı konulabilmesi için hastanın şikayetleri dinlenmelidir. Aynı zamanda düzenli olarak kullandığı ilaçlar var ise içerisinde yer alan kimyasal maddeler / bileşenler incelenmelidir. Gerekli tetkikler yapıldıktan sonra Demir eksikliğine neden olan durumlar kesin olarak belirlenir. Tedavinin en etkili kısmında ise müdahaleler başlatılır. Kanda eksik olan vitamin ve mineralleri takviye amacıyla tüketmeleri sağlanır. Ciddi boyutta bir kansızlık durumu söz konusu ise bu gibi durumlarda kan nakli tedavi için önemli bir ihtiyaç olarak görülmektedir. Alyuvar yapımının durdurulması veya parçalandığı durumlarda ilaçlara başvurulmaktadır. Bunların dışında aşağıda belirtilen hususlara dikkat edilmelidir.
- Kafein içeren içeçeklerin kullanımı: Günümüzde kansızlık üzerine karşılaştığımız en büyük sorunlardan birisi aşırı kafein kullanımıdır. Çay , kahve , kola vb. gazlı İçeçeklerin gereğinden fazla tüketilmesi demir eksikliğine sebebiyet verebilir.
- C Vitamini Önemli: Günlük yaşantımızda yediğimiz besin ve vitaminlere önem vermeliyiz. Demir eksikliğini ele aldığımızda en önemlisi C Vitamini içeren meyvelerdir. Başka bir makalemizde bu konuyu daha detaylı inceleyeceğiz.
Demir Eksikliği İlaçları Nelerdir?
Demir eksikliği ilaçları tamamen doktor kontrolü altında tüketilmelidir. Bu sayede sağlıklı beslenme ve ilaç tedavisi uygulanması ile var olan hastalığın önüne geçilebilir. İlaçlar aç karnına kullanılmalı ve süt / süt ürünleri ile tüketilmemelidir. Vücutta yeterli demir depolanabilmesi için bu ilaçların 6 ay kadar kullanılması gerekmektedir. Yine tüketim ve ilaç değişimi gibi hususlar tamamen doktor kontrolü altında sunulmalıdır. Demir eksikliğinden korunabileceğiniz diğer gıdalar;
- Et
- Pekmez
- C vitamini içeren besinler
Tüketebilirsiniz. Bu sayede demir depolanma işlemi başlayacak ve kişilerin sağlıklı bir yaşamı öne çıkartması hedeflenecektir. Ayrıca B12 vitamini için ideal olan ürün veya besin takviyelerine yönelmekte de fayda vardır. Demirin bağırsaktan emilimini arttırmak çok önemlidir. Bu sebeple hekimlerin sunduğu yöntemler;
- C vitamini demir emilimini arttırır. Özellikle yumurta, portakal suyu veya domates, köfte ve yeşil salata gibi gıdaları aynı anda tüketebilirsiniz.
- Mayalı ekmekleri tercih etmenizi önermekteyiz.
- İyi pişmemiş olan kuru baklagillerden uzak durmalısınız.
- Posalı gıdalar tüketmemelisiniz.
- Gıdaları saklama amacıyla kullanılan alüminyum, paslanmaz çelik ve teneke gibi ürünler emilimi azaltmaktadır.
Demir İçeren En İyi Besinler Nelerdir ?
Demir eksikliği olan kişiler, aşağıda sıraladağımız demir içeren besinleri tüketerek bu hastalıkların en kısa süre içerisinde önüne geçebilirler. Her biri doğal besin olmasından dolayı olabildiğince ‘organik pazarlardan’ alışveriş yapmaya çalışın;
- Kuru kayısı, kuru üzüm, kuru dut ve kuru meyveler tüketebilirsiniz.
- Fıstık, fındık ve susam demir eksikliğine iyi gelmektedir.
- Ispanak ve pazıda demir deposu bulunmaktadır.
- Yumurta tüketimlerini arttırın.
- Pekmez ve üzüm yemelisiniz.
- Kuru baklagilleri bol bol tüketin.
- Portakal suyu içmeyi ihmal etmeyin.
- Ciğer ve kırmızı et tüketin.
- Her öğünde bol bol yeşillik tüketin.
- C vitamini deposu olan meyveleri bolca tüketin.
- Süt, yoğurt ve ayran gibi kalsiyum içeren gıdaları yemekle beraber tüketmeyin. Ara öğünlerde yemeye çalışın.
- Kahvaltılarda 1-2 tatlı kaşığı kadar pekmez yiyebilirsiniz.
Kadınlarda Demir Eksikliği
Kadınlarda demir eksikliği erkeklere nazaran daha çok görülen bir rahatsızlıktır. Kadınlar doğurgan olmalarından dolayı demir ihtiyaçlarını öne çıkartmaktadır. Emziren anneler bu durumda ilk sırayı almaktadır. Demir Eksikliği olan kadınların oranı her geçen gün artmasından dolayı bu kapsamda kişiler, var olan rahatsızlığın önüne geçebilecek yollar aramaktadır. Kansızlık, bazı durumlarda rahim kanseri belirtisi olarak da kendisini öne çıkartabilmektedir. Bu gibi durumlarda kansızlık rahatsızlığı önemsenmeli ve mutlaka en kısa süre içerisinde müdahaleler yapılmalıdır. Doğum kontrol hapları adet kanamalarında kaybedilen kan ve demiri %50-60 arasında azaltmaktadır. Bu yüzden jinekolog önerisi ile demir eksikliğine karşı bir önlem alınmalıdır.
Hamilelikte Demir Eksikliği
Demir eksikliği hamile kadınların %50’sinde görülür. Bu durum, her 2 kadından birisinde görünmesine neden olmaktadır. Genelde kendisini nefes darlığı, çarpıntı, halsizlik ve uyku ihtiyacı şikayetleri ile göstermektedir. Aynı zamanda demir eksikliğine karşı ‘kan yapıcı’ gıdalar tüketilmelidir. 4. Ay itibariyle folik asit gıdalarının yoğunca tüketimi önerilmektedir. Bu aydan itibaren demir eksikliğine bağlı olarak kansızlıklara rastlamak söz konusudur. Demir eksikliği ileri seviyede yer alıyorsa bu durumda hemen demir ilaçlarına başlanmalıdır. Demir ilaçlarını tüketirken çay veya sütle tüketmemelisiniz. C vitamini alınması ile beraber emilim artacaktır.